Vranje

vranje

Južna Srbija se pored svih svojih lepota, može pohvaliti i sa jednim krajnje zanimljivim, neobičnim gradom, koga ponekad nazivaju i „žuto cveće“, a njegovo pravo ime je Vranje. „Žuto cveće“ je njegov simobličan naziv, a sâma žuta boja je zaštitni znak, simbol Vranja; možda ste i primetili kako svi sportski klubovi iz ovoga grada, poput Fudbalskog kluba Dinamo Vranje i Košarkaškog kluba Jug imaju dresove u žutoj boji. Otkuda je žuto cveće simbol ovoga grada? Naime legenda kaže, da kada su francuski vojnici po završetku Prvog svetskog rata, prolazili Vranjem i govorili „Bonžur“ ( na francuskom – dobar dan) meštanima, da je jedna bakica u bašti ljubazno odgovorila: „Nije to božur, to je žuto cveće“. Bilo kako bilo, Vranjski simbol je jedno lepo ukrasno cveće, i prelepa i vedra žuta boja; a , takvo je i samo Vranje.

Istorija ovog prelepog gradića, takođe je interesantna; naime, nema preciznih podataka kada je tačno formirano prvo veće naselje na ovom području, ali se veruje da se to desilo u vreme starih rimljana, grka, slovena…za koje se zna da su na ovim prostorima boravili u šestom i sedmom veku. Kada je reč o prvim poznatim pisanim dokumentima u kojima se pominje Vranje, zna se da oni potiču iz jedanaestog veka; a napisala ih je ni manje ni više, no slavna vizantijska princeza Ana Komnina, koja je u njima zpravo opisivala vladavinu svoga oca, cara Aleksija Komnina. Mnogo osvajača smenjivalo se na ovom važnom području na kojem su se ukršatali značajni karavanski putevi; ali, zahvaljujući Stefanu Prvovenčanom Vranje zvanično postaje deo srpske države davne 1207.godine. Ono što je posebno zanimljivio i specifično, jeste da je u jednom kratkom periodu nakon raspada srpske srednjovekovne države grad Vranje bio samostalna oblast pod upravom kesara Uglješe, a to je trajalo sve do dolaska Osmanskog carstva. Turci su prepoznali značaj ovog grada, pre svega zbog njegovog povoljnog položaja, te su ga nastanjivali, gradili hamame, konake i džamije; a, čak je i konzulat Osmanskog carstva jedno vreme bio u Vranju. U Balkanskim ratovima, kao i u Prvom i Drugom svetskom ratu u Vranju su se odigrale mnoge borbe, a mnogi značajni ljudi su komandovali vojnim operacijama baš iz grada žutog cveća. Nakon svih burnih događaja, konačno 7. septembra 1944.godine Vranje postaje sastavni deo Jugoslavije; i naravno 2006.godine biva sastavni deo nezavisne Republike Srbije.

Vranje je smešteno u južnim krajevima Republike Srbije, nedaleko od graničnih prelaza u Makedoniju i Bugarsku. Upravo zbog ovog povoljnog geografskog položaja Vranje je predstavljalo važan grad svim osvajačima; naime, ono je udaljeno od međunarodnog aerodroma u Nišu svega 120 kilometara, a od onog u glavnom gradu Makedonije, svega 90-ak kilometara, pokraj njega prolazi jedan od najvažnijih međunarodnih puteva – auto-put E-75. Grad žutog sveća ušuškan je u Vranjskoj kotlini, na istoimenoj reci, u blzini njenog ušća u reku Južnu Moravu. Ono je veliki kulturni, ekonomski i politički centar Pčinjskog okruga, kojem, pored Vranja, pripadaju i sledeće opštine: Vladičin Han, Preševo, Bosilegrad, Trgovište, Bujanovac, Surdulica i Bujanovac, Od glavnog grada naše zemlje, Beograda udaljen je oko 350 kilometara, od Niša 110 kilometara, a od Leskovca 70 kilometara. Od prirodnih lepota u okolini Vranja nalaze se tri prelepe planine: Pljačkovica, koja se pruža na nadmorskoj visini od 1.231 metar; zatim, nešto niža planina Kristilovica na nadmorskoj visini od 1.154 metara; i planina Pržara sa nadmorksom visinom ispod 1.000 metara, odnosno sa visinom od svega 731 metra. Sam grad nalazi se na prijatnoj nadmorskoj visini od 480 metara, te sve ove geografske karakteristike čine da on ima i izuzetno prijatnu umereno-kontinetalnu klimu. U njemu su umerene i niske temperature zimi, ali i one visoke leti; te srednja julska temperatura iznosi prijatnih 22°C, a srednja januarska podnošljivih 3°C.

Ovaj prelepi grad najviše je poznat po trgovini, industrijskoj proizvodnji, mnoštvu zanatlija, ali i po razvijenom turizmu. Uspešna razvijenost turizma je omogućena zahvaljujući interesantnoj istoriji koja je ostavila brojne kulturno-istorijske spomenike za sobom, ali i zahvaljujući intezivnom radu meštana na kulturi i ulaganju u kulturne manifestacije i u sve ostalo što takođe ima veliki uticaj na razvoj turizma. Brojne su manifestacije koje svake godine prvilače sve veći broj posetioca u ovaj neobično lepi gradić, a jedna od najvažnijih je svakako književna manifestacija koja se organizuje u čast jednom od naših najvećih književnika koji je rođen u Vranju, Bori Stankoviću. Ova književna manifestacija nosi ime „Borina nedelja“, i na njoj se svečano dodeljuje nagrada za najbolju knjigu objavljenu prošle godine; pored „Borine nedelje“ u znak sećanaj na ovog slavnog pisca održavaju se i „Borini pozorišni dani“, a profesionalno pozorište u Vranju, kao i biblioteka s’ ponosom nose njegovo ime. Od ostalih kulturno-zabavnih manifestacija tu su i „Stari dani“ i Etno sajam, na kojima se održavaju i koncerti, umetničke izložbe, naučni skupovi, prodaja zanatskih rukotvorina, razne promocije, edukativna predavanja i još mnoštvo toga. Ne smemo zaboraviti da spomenemo i „Likovnu koloniju Vranje“, zatim „Novogodišnji likovni salon“, muzičke manifestacije „Memorijal Bakije Bakića“ i „Maj mesec muzike“, zatim i vrlo popularnu „Međunarodnu radionicu animiranog filma“… Institucije i ustanove zahvaljujući kojima se ove manifestacije uspešno održavaju iz godine i godinu, i zbog kojih kultura Vranja stalno cveta su: Škola animiranog filma, Narodni univerzitet u Vranju, Omladinski savez, Narodni muzej u Vranju, pozorište „Bora Stanković“, biblioteka „Bora Stanković“… Najpoznatiji kulturno-istorijski spomenici u čijem obilasku ćete sigurno uživati su: rodna kuća Bore Stankovića; ostaci srednjovekovnog utvrđenja na antičkim temeljima – Markovo kale; Crkva Svetog Nikole (XIV vek), Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Sobini; Krstata džamija, odnosno Crkva Svete Petke; Beli most, poznatiji kao most ljubavi; Hamam; brojne spomen ploče i još mnoštvo drugih spomenika…