Svilajnac

Svilajnac

            Ima nešto u toj Istočnoj Srbiji koja svake godine privlači sve veći broj posetilaca… da li je ta magija samo delo lepote njene prirode ili se još nešto krije u ovim neverovatnim krajevima, teško je reći; ali, ukoliko još niste imali prilike da posetite ove čarobne predele naše zemlje, onda je možda jedan od najinteresantnijih gradova ovde, taj pitomi maleni Svilajnac. U pitanju je gradsko naselje istoimene opštine koja je lepo ušuškana u tom toplom Pomoravskom okrugu i koja obuhvata čak 22 naselja. Svilajnac je zaista smešten na jednoj krajnje interesantnoj geografskoj poziciji, jer on zauzima predeo na kojem dve doline srastaju jedna sa drugom – dolina Resave sa dolinom Velike Morave. Dakle, dve prelepe i značajne reke glavna su obeležja njegove okoline; sâm grad ukrašava upravo brzi tok i prijatan šum reke Resave; a na svega 4 kilometara od centra, ona se uliva u Veliku Moravu. Ove dve reke veliki su deo prirodnog bogatstva koje poseduje okolina Svilajnca.

            Ovaj gradić koji se od glavnog grada naše zemlje, Beograda, nalazi na svega 100-ak kilometara udaljenosti, oduvek je privlačio pažnju mnogih turista i bio tema onima koji višak vremena koriste da bi smišljali različite legende. Ukoliko Vi nemate vremena i dara za smišljanje legendi, ali volite da ih pročitate onda ćemo Vas uputiti o tim izmaštanim pričama -o tome kako su Resava i Svilajnac dobili imena. Kao i uvek kod svake druge neproverene priče i kod ove postoji nekoliko verzija; jedna priča nam kaže da naziv Resava potiče od resa koja prave leske, a po drugoj od resa koje pravi lišće vrba; i u jednom i u drugom slučaju ime je poteklo od nekakvih resa koje su načinile biljke, te mašta dalje kaže da su rese bile toliko dugačke i rasprostranjene da su silazile do izvora reke (Resave). Takođe nam priče govore da su se nekada davno na ovom prostoru gajile svilene bube, te je otuda ovaj neobični gradić dobio svoje ime – Svilajnac. Iako dugačkih prekrasnih resa nad ovom rekom više nema, niti se svilene bube ovde sada uzgajaju, Svilajnac sa svojom okolinom nije izgubio tu bajkovitost koju je, barem u legendama, nekada imao. U njemu je i dalje sve poput kakve neobične priče – vreme drukčije teče i osmesi se češće vide.

No, toliko o legendama koje govore o poreklu imena Svilajnac, hajde da vidimo šta nam kažu pravi izvori o istoriji ovog područja. S obzirom na ove dve velike reke i celokupno prirodno bogatstvo ovog prostora, jasno je da ono nije moglo dugo ostati nenaseljeno; pa su tako još u davnoj istoriji prostor današnjeg Svilajnca prvo naseljavali Tračani. Oni su se zadržali sve do dolaska rimljana na ove prostore, koji su ih vrlo lako pokorili osnovavši tada svoju provinciju Gornju Meziju. Kada je reč o konkretnim prvim pisanim dokumentima u kojima se Svilajnac pominje pod ovim imenom, onda je reč o dokumentima koji datiraju iz davne 1467.godine; tada je Svilajnac skromno opisan kao „selo sa 30 kuća“. Odavno više Svilajnac nije selo nego grad, i broji mnogo više od trideset kuća; čak i prema podacima iz prve polovine 20 veka, Svilajnac je bio varoš u kojoj se nalazilo 1.187 kuća i ukupno 5.356 stanovnika, a sama varoš se delila na: Bojaču, Donji kraj, Cigan malu, Čaršiju, Vlaovačku malu i Zapis. Slovene koji su se prvi ovde naselili, vrlo brzo su, simbolično prozvali – „moravci“.

I tim prvim ljudima koji su naselili ove prostore bilo je odmah očigledno da je u pitanju jedno plodno zemljište, sa obiljem vode u okolini koje se odlično može iskorišćavati u poljoprivredne svrhe. I dan danas, glavna delatnost Donje Resave, jeste poljoprivreda, te je od pre 3-4 godine, Svilajnac postao i nacionalni centar za proizvodnju organske hrane u oblasti stočarstva. Baš na ovoj opštini nalaze se čak dva velika proizvođača povrća, koja svoju robu veoma uspešno plasiraju i na stranom tržištu; to su: „Green Only“ (začinsko bilje) i „Tri Stan Fresh Produce“ (kiseli krastavci i cvekla). Pored poljoprivrede koja je veoma razvijena jer samo podneblje, na kojem vlada umereno-kontinetalna klima i čiji je teren idealna kombinacija ravničarskog i brdovitog reljefa, to omogućuje, meštani Svilajnca od davnih vremena poznati su i po trgovini i razvoju zanata. Ozbiljnim razvojem trgovine i zanatstva, grad je stekao uslove da ulaže u turizam i u izgradnju ugostiteljskih objekata kao i u industriju. Ove velike potencijle i svetlu budućnost koja tek čeka Svilajnac, prepoznala je i čuvena svetski poznata i priznata, japanska kompanija „Panasonic“; te je jedan maleni deo svojih kapaciteta uložila i ovde, otvorivši centar za proizvodnju rasvetnih tela.

Ukoliko Vam je sve ovo već dovoljno da bi Vas namamilo da krenete na put u prelepe krajeve Istočne Srbije, u pitomi i prelepi Svilajnac, onda je vreme da napišemo još po koju reč o kulturnom životu ovoga grada i koje to sve kulturno-istorijske spomenike možete ovde obići. Meštani Svilajnca imaju dugu istoriju u negovanju kulture i kulturnih manifestacija; glavna među njima je svakako manifestacija Centra za kulturu „Sinđelićevi dani“ u čast i sećanje na resavskog vojvodu Stevana Sinđelića. U selu Grabovac na opštini Svilajnac nalazi se i njegova kuća, koja se čuva kao istorijsko dobro i kulturni spomenik od velike važnosti. Pored ovog spomenika u Svilajncu i njegovoj okolini možete posetiti i videti Aleju palih boraca, spomenik Mari Resavkinji, Spomenik Stevanu Sinđeliću, manastir Manasiju, manastir Zlatenac, Miljkov manastir, manastir Tomić, crkvu Svetog Nikole, crkve u Gložanu, crkvu u Crkvenici… Dobrodošli u Svliajnac grad u kojem možete uživati u izvrsnoj zdravoj hrani, svežem vazduhu, prelepim rekama i brojnim spomenicima.