Istorija Prolom Banje
Prolom Banja je jedna od najmlađih banja Srbije, iako se zna da su njeni lekoviti izvori korišćeni još u praistoriji. Ova banja u 19. veku nije doživela nagli uspon i procvat, kao što je bio slučaj sa nekim drugim banjama, već je njen intezivan razvoj započeo tek nakon Drugog svetskog rata, tačnije 1961. godine, kada je zemšljište sa termalnim izvorima došlo u ruke „Planinke“ iz Kuršumlije. Pre toga izvori Prolom Banje imali su lokalni karakter, a tek tu i tamo „procurila „ bi neka vest o čudesnom izlečenju nekog od gostiju lečilišta.
Prolom Banja zvanično je otvorena tek 1968. godine. Iste godine u njoj je sagrađen i hotel „Radan“ koji je u tom prvom momentu imao 28 ležaja. U okviru ovog hotela 1976. godine izgrađen je prvi depadans sa 60 soba i ukupno 128 ležaja, u okviru koga se nalazio i deo za lečenje.
Tek 1977. godine, Prolom Banja i zvanično dobija status banje, što je zanimljivost koju malo ljudi zna. U narednom periodu, ona se velikom brzinom razvija, proširuje svoje kapacitete, i modernizuje uslugu. Godine 1982. hotel „Radan“ je proširen i dograđen. Nakon što je u periodu između 1981. godine i 1986. godine geoistražnim bušenjem dobijena izdašnost od oko 11 litara u sekundi, lekovite banjske vode temperature do 29 ̊C, 1989. godine je sagrađen i drugi depadans sa kapacitetom od 270 ležaja, kao i terapijski blok sa bazenom.
Danas je hotel „Radan“ moderan hotel, opremljen savremenom opremom za dijagnostiku, lečenje, terapiju i rekreaciju.
Geografija Prolom Banje
Prolom Banja smeštena je na jugu Srbije, na obroncima planine Radan, gusto obraslim šumom. Jedna je od tri banje koje se nalaze u okolini Kuršumlije, pored Kuršumlijske i Lukovske, a među njima je najmlađa, a ujedno i najposećenija.
Prolom Banja, nalazi se se pored istoimenog sela, po kojem je i dobila naziv, ušuškana uz gornji tok istoimene – Prolomske reke, desne pritoke Kosanice.
Njena nadmorska visina, koja se proteže u rasponu od 550 do 668 metara nadmorske visine, svrstava je među najviše banje Srbije. Okružena je većim brojem planina poput Mejanske planine na jugozapadu, Prolomske planine na jugoistoku i planine Sokolovića na severu.
Okružena šumovitim plećima planina, prosečne visine oko 1.000 m, ova banja može se pohvaliti time da je pored balneološkog i klimatsko mesto. Klima je umereno kontinentalna, sa nekim osobinama subalpske. Iz toga proizilaze blaga leta, sa svežim večerima i hladne, duge zime sa obilnim snežnim padavinama i prekrivačem. Od klimatskih faktora lečilište Prolom, karakterišu i mala vlažnost vazduha, uz umerene vetrove.
Banja Prolom je od Beograda udaljena 290 km, od Kuršumlije 23 km, od Novog Sada 410 km, od Niša 82 km,od Leskovca 75 km i Kruševca 90 km. Sa svim ovim mestima povezana je autoboskom linijom, a gosti koji dolaze iz pravca Beograda do banje će stići ako prvo idu autoputem Beograd – Niš, nakon čega je potrebno isključiti se sa njega i narednih desetak kilometara voziti magistralnim putem Niš – Rudare, nakon čega se stiže do Prolom Banje.
Lečenje, lekoviti faktori i indikacije u Prolom Banji
Prolom Banja je najpoznatija po svojoj mineralnoj, flaširanoj Prolom vodi. Ova voda pripada retkoj vrsti mineralnih voda, visokih balneoloških vrednosti, koje je čini pogodnom za široki spektar indikacija. Prolom voda je prirodna mineralna voda, niskog sadržaja rastvorivih minerala. Sadrži ozon i silicijumsku kiselinu, uz nešto fluora. Njene dve izrazite karakteristike su oligomineralnost ( oligomineralnost podrazumeva mnogo minerala u malim količinama) i alkalnost. Prolom voda spada u visokoalkalne, jer pH vrednost na njenom izvoru, ne pada ispod 8,5 i ne penje se iznad 9. Temperatura Prolom vode na izvoru kreće se između 26 i 31,5 ̊ C. Prijatnog je i blagog ukusa, bez mirisa je i preporučuje se i zdravim i bolesnim osobama.
Fizičko – hemijska analiza Prolom vode uzvršena je na Institutu za rehabilitaciju u Beogradu, a kontrole vode sprovode se na dnevnom ( u samoj fabrici) i mesečnom ( u Institutu za javno zdravlje u Nišu) nivou.
Lekoviti uticaji Prolom vode na ljudski organizam su snažni i dokazani. Ova mineralna voda:
- Smanjuje kiselost želudačnog soka
- Utiče na izlečenje organa za varenje
- Povećava alkalnost u krvi što poboljšava procese disanja i ishrane ćelija, a ujedno je i razlog za posebnu preporuku dijabetičarima, kojima je kao posledica bolesti narušen balans krvi.
- Najpoznatija je po snažnom delovanju na izbacivanje kamena i peska iz bubrega
- Povoljno utiče na sve bolesti bubrega, čiji je uzrok velika kiselost urina.
- Poseduje izraženo diuretičko i bakteriostatno dejstvo.
Osim mineralne vode, u Prolom Banji se nalazi i lokalitet sa visokomineralnim peloidom – blatom. Zemlja sa tog lokaliteta prolazi kroz tri stadijuma pripreme ( prosejavanje, zagrevanje i mešanje sa Prolom vodom) pre nego što postane spremna za terapijsko korišćenje.
Terapijski blok hotela Radan raspolaže sa 1500 mesta za pacijente na dnevnom nivou. Banjski tretmani obuhvataju:
- Pijenje lekovite mineralne vode
- Hidroterapiju
- Terapiju blatom
- Elektroterapiju
- Kinezi terapiju
- Ručnu masažu
Uzevši u obzir sva lekovita svojstva ovog lečilišta, indikacije za boravak u Banji Prolom su :
- Hronične infekcije bubrega, mokraćnih puteva i prostate
- Kamenac bubrega
- Pesak u mokraćnim putevima
- Stanje posle operativnih zahvata na bubrežno-mokraćnom sistemu
- Hipercidni gastritis
- Čir želuca i dvanaestopalačnog creva
- Katari creva
- Hronični zatvor
- Upala žuči i žučnih vodova
- Kamenac žučne kese
- Stanje posle operativnih zahvata na organima za varenje
- Ekcemi
- Psorijaza
- Varikozni ulkus
- Bolesti perifernih krvnih sudova
- Vanzglobni reumatizam (Fibriozitis, miozitis, tendizitis, peritritis, bursitis).
Gosti hotela “Radan”, takođe mogu uživati i u posebnom programu pod imenom “ Briga o lepoti”. Ovaj program obuhvata sledeće tretmane:
- Bioelektrično toniranje lica
- kompleksna terapija celulita
- Ručna masaža tela
- Terapija “Bioptronom”.
Smeštaj u Prolom Banji
Posetioci Prolom Banje mogu izabrati smeštaj između hotela “Radan” i oko 1700 smeštajnih kapaciteta u domaćoj radinosti.
Hotel “Radan”. raspolaže sa ukupno 440 ležaja, raspoređenih u dvokrevetnim sobama, trokrevetnim sobama, poluapartmanima i apartmanima. U sve sobe je uvedena banjska voda i svaka soba poseduje telefon.
Hotel takođe poseduje restoran sa 440 sedišta, kafe bar sa mogućnošću prijema 150 osoba i banket salu, koja raspolaže kapacitetom od 80 sedišta.
Izleti i rekreacija u Prolom Banji
Uređene staze zdravlja u Prolom Banji, jedan su od najlepših vidova rekreacije kojom se možete baviti u njoj. Razlog za to je njihova ukupna dužina od čak 28,4 km, kao i mesta do kojih vode.
Jedno od tih mesta je Đavolja varoš, do koje se stazom zdravlja iz Prolom Banje stiže nakon 11 km. Đavolja varoš nalazi se na planini Radan i jedinstveni je prirodni fenomen u Srbiji, dok je u svetu takav geomorfološki tip veoma redak. Đavolja varoš pod zaštitom je države kao spomenik priprode prvog stepena. Sastoji se od više od 200 zemljanih figura, smeštenih u dve doline nazvane Đavolja i Paklena dolina. Ove zemljane figure su u proseku visine 20 metara, a prečnika do 3 metra. Njihova izuzetnost i nemogućnost običnog naroda da objasni nastanak ovog fenomena, u prošlosti su doveli do ispredanja legendi, od kojih su danas najpopularnije tri. Po prvoj, zemljane figure predstavljaju okamenjene svatove, koji su pokušali da venčaju brata i sestru. Druga legenda ih predstavlja kao okamenjene đavole, koje su đaci nadmudrili u opkladi. Po trećem mitu figure su takođe okamenjeni đavoli, ali oni kojih su se ljudi oslobodili kada su prespavali na tom mestu.
Danas je Đavola varoš, poznata u celom svetu i posećuje je veliki broj turista kako iz zemlje tako i iz inostranstva. Zanimljivo je spomenuti da proces formiranja Đavolje varoši ni danas nije okončan. Figure se ruše, a potom iznova izrastaju, što je još jedan faktor koji doprinosi popularnosti ovog spomenika prirode. Na lokalitetu se nalaze i dva izvora jako kisele vode.
Staze zdravlja vode i do Crkve Sv. Petke ( dužina staze 1,5 km), koja je iz perioda dinastije Nemanjić, a sagrađena je od kamena i prekrivena kamenim pločama.
U samoj Prolom Banji nalazi se crkva Lazarica iz 1890. godine jedina crkva brvnara u Topličkom kraju.
Iako od Prolom Banje udaljena 58 km, Lukovska Banja je čest izbor gostiju koji vole obilaske. Hotel “Radan” organizuje izlete do Lukovske Banje – najviše banje Srbije (681 m.n.v.), sa organizovanim ručkom u hotelima “Kopaonik” i “Jelak”.
Neolitsko nalazište Pločnik, od Prolom Banje je udaljeno 28 km, a staro je 7.500 godina. U njemu su se nalazile prve topionice bakra na Balkanu, a napravljena je i rekonstrukcija seoskog naselja iz tog perioda. Nedaleko od Pločnika, mogu se obići i ostaci rimskih termi.
Crkve u Kuršumliji još su jedna destinacija koju često posećuju gosti Prolom Banje. To su prve zadužbine Stefana Nemanje iz 12. veka – Crkva Sv. Nikole i crkva Sv. Bogorodice.
U lečilištu se nalaze bazeni, više terena za sportove poput fudbala, malog fudbala i košarke, a u hotelu “Radan”, možete igrati bilijar i stoni tenis.
Prolom Banja puža mogućnosti aktivnog kao i pasivnog odmora, pa bilo da Vam je cilj videti i naučiti što više ili se jednostavno opustiti i uživati u banjskim lekovitim faktorima, Prolom Banja Vas neće razočarati.
