O položaju i osnovnim karakteristikama banje Palanački Kiseljak
Nedaleko od Smederevske Palanke u Istočnoj Šumadiji nalazi se prirodno lečilište zvano Banja Palanački kiseljak. Ona leži pokraj reke Jasenice, u blizini njenog spoja sa rekom Kubršnicom, i prostire se na površini od 5 hektara. Smeštena je na prijatnoj nadmorskoj visini od 103 metra. Njen turističko-geografski položaj izuzetno je povoljan, jer je od glavnog grada Srbije, Beograda, udaljena svega osamdesetak kilometara i mnogi putevi vode do nje. Iz Beograda vodi auto put Beograd-Niš, ali i železnica, te se može dolaziti i kolima i vozom. „Ozidana banja sa lekovitom vodom“ prvi je opis ove banje koji je načinio slavni turski putopisac Elvija Čelebija, davne 1719.godine. Prema nekim izvorima govori se o iskorišćavanju prirodnih lekovitih faktora ovog područja još u vreme starih Rimljana. Poznato je da se naš slavni knez Milš Obrenović interesovao za sve banjske potencijale i mineralne lekovite izvore voda u našoj zemlji, te da je zahtevao stručne hemijske analize istih. Nakon što bi bila potvrđena lekovitost vode, knez Miloš bi ulagao u izgradnju nekih banja. To je slučaj i sa Banjom Palanački Kiseljak, naime davne 1834.godine, juna meseca, ova voda poslata je na analizu u Beč kod najvećih stručnjaka. Svega četiri meseca kasnije stižu veoma značajni rezultati koji potvrđuju izrazito lekovit sastav vode. Hemijska ispitivanja sa takvim rezultatima dali su jak podsticaj da se glavni izvor na ovom području sredi. Inače ova ispitivanja u Beču 1834.godine, bila su prva ispitivanja, takve vrste, naših lekovitih voda u inostranstvu. Sedamnaest godina kasnije, objavljena je prva publikacija o Banji Palanački Kiseljak od strane doktora Lindermajera, a 1885.godine nakon još potvrda o lekovitom sastavu vode, banja postaje sve popularnija. U to vreme najviše su je posećivali bolesnici koji su patili od bolesti digestivnog trakta (crevne i stomačne bolesti). Prvo značajnije uređivanje ove banje kao tursitičkog centra odvijalo se tokom poslednjih godina devetnaestog veka. Tada, Banja Palanački kiseljak, pada pod upravu Crvenog krsta po nalogu države kako bi se lečenje ranjenih oficira i vojnika sprovodilo ovde. Očigledno je da je i država prepoznala veliku lekovitost ovih izvora, jer je zasigurno želela da obezbedi što kvalitetniji oporavak svojoj vojsci. Ova uloga banje trajala sve do Drugog svetskog rata. Smatra se da je voda Palanačkog kiseljka jedan od najkvalitetnijih voda po svom hemijskom sastavu u Evropi, o čemu svedoče i brojna priznanja osvojena u Torinu i Londonu.
Danas u Srbiji nema ko nije čuo za čuvenu flaširanu mineralnu vodu „Karađorđe“. Ali ne znaju svi iz kojih krajeva ona potiče. Pa, upravo odavde, voda „Karađorđe“ je voda sa mineralnog izvora iz Banje Palanački kiseljak. Istoimena kompanija koja flašira ovu vodu, ima tradiciju dugu preko četrdeset godina. Kroz svoj dugi vek poslovanja ona je doživela mnogo promena u skladu sa razvojem preduzeća. Flaširana, negazirana mineralana voda „Karađorđe“ 1995.godine dobila je žig „Zdrava hrana – zelena jabuka“ zbog svog kvaliteta i lekovitosti. Ovaj žig je jedna vrsta sertifikata koji potvrđuje da određeni nutricionistički proizvod spada u zdravu hranu/piće, i nije ga zaslužio veliki broj proizvoda u našoj zemlji. Pre nekh 10-ak godina, kompanija je privatizovana od strane slovenačke prehrambrene industrije „Kolinska“. Grupacija „Droga Kolinska“ i dan danas uspešno posluje i promoviše vodu sa izvora u Banji Palanački kiseljak.
Mineralni izvori u banji Palanački Kiseljak
Otkrivena su i iskorišćena četiri izvora mineralne vode u Banji Palanački kiseljak. Najpoznatiji izvor nosi ime „Marko Leko“ po čuvenom hemičaru, rektoru Velike škole, predsedniku Crvenog krsta, akademiku Marku T. Leku. On je 1895.godine stručno proučavao kvalitet ovih voda, stoga su u njegovu slavu imenovali jedan od izvora. Voda što izvire sa izvora „Marko Leko“ koristi se u lekovite svrhe i pijenjem i kupanjem – kade banjskog kupatila njome se pune. Izdašnost ovog izvora je 5-10 litara u minutu. Po svom sastavu i hemijskim odlikama, mineralne vode Palanačkog kiseljka su zemno-alkalne, kisele, karbonatne hladne vode. Njihove temperature se kreću od 12,5 do 15°C. Odlikuje je veliki procenat slobodne ugljene kiseline, alkalnih metala, magenzijuma i kalcijuma… zbog takvog sastava utvrđeno je da izuzetno pogoduje mnogim bolestima poput dijabetesa, bolesti jetre, želuca, žučnih kanala, ostalih oboljenja digestivnog trakta, i upala mokraćnih puteva… Međutim, 70-ih godina prošlog veka prilikom bušenja u potrazi za naftom otkriveno je još jedno izvorište na velikoj dubini od preko 900 metara. Ova izrazito kvalitetna voda na toj dubini ključa, ali na mestu gde izvire/izbija iz zemlje daje temperaturu od 56°C što je čini termomineralnom vodom. Dakle, vode Banje Palanački kiseljak se klasifikuju u dve kategorije – one čija temperatura ide od 12,5°C do 15°C pripadaju klasi hipotermi, a one čija temperatura ide nešto više, od 32°C do 56°C spadaju u klasu hipertermi. I jedne i druge su ugljeno-kisele, natrijum-hidrokarbonatne vode.
Lečenje i terapije koje se sprovode
Terapije i lečenja se odvijaju u Opštoj bolnici „Stefan Visoki“, koja je opremljena savemenim medicinskim apraturama. U okviru fizikalne rehabilitacije iskorišćava se termo mineralna voda iz bušotine Palanački kiseljak, koja se crpi sa zavidne dubine od preko devetsto metara. Terapije koje se sprovode u ovoj zdravstvenoj ustanovi su:
- Fizikalna – kinezi terapija;
- Hidro terapija (podvodna masaža);
- Radna terapija;
- Terapija promenljivim magnetnim poljem;
- Elektro terapija;
- Ultrazvučna terapijja;
- Foto terapija;
- Ručna masaža;
Bolesti koje se najčešće uspešno leče i tretiraju i kojima najviše odgovaraju terapije ovom mineralnom vodom su:
- Posttraumatska stanja (stanja nakon hirurških intervencija, stanja nakon preloma/povreda na koštano-zglobnom aparatu);
- Razni oblici reumatizma (zapaljenski i nezapaljenski);
- Problemi sa kičmom;
- Kardiovaskularne bolesti;
- Bolesti digestivnog trakta;
- Šećerna bolest;
- Opšta slabost organizma;
- Oboljenja perifernih nerava;
- Bolesti urinarnog trakta;
- Ginekološki problemi (primarni i sekundarni sterilitet);
- Urođeni deformiteti;
Pored specijalizovanih terapija za određene vrste bolesti, ovde se mogu dobiti i specifični tretmani za određene probleme koji nisu toliko ozbiljni, tako u ponudi postoje sledeći programi : „kura mršavljenja“, „balneotretman“, „rekreaciona kura“…
Turističke atrakcije u okolini banje
Mnogo je kulturno-istorijskih spomenika i kulturno-zabavnih manifestacija koje privlače posetioce u Banju Palanački kiseljak. U obilaske se može ići: u manastir Koporin, izgrađen za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, u kojem se nalazi mnoštvo prekrasnih fresaka; u Staru Čaršiju u kojem postoji Kamenita ćuprija, izgrađena u vreme austrijske okupacije 1730.godine, sačinjena od kamena koje je po legendi dopremano sa ruševina manastira kneza Lazara na Vidovoj vodi; na gradsko groblje gde je sagrađena crkva brvnara i to sredstvima Kneza Miloša u periodu oko 1830.godine… Zatim se može ići u posete prelepim gradovima – Kragujevcu i Topoli, uživati u vodi veštačkog Kudrečkog jezera koje poseduje uređene plaže i dozvoljava ribolov. Zatim, ne sme se zaboraviti manastir Pokajnica, selo Krnjevo sa nadaleko poznatim vinskim podrumima, spomenik kulture od izuzetnog značaja – hrastova šuma Radovanjski Lug, čuvena Smederevska tvrđava, lovni rezervat Mikulja i još mnogo toga… Sva ova čudesa nalaze se na udaljenosti manjoj od pedesetak kilometara od centra banje. Kada je reč o kulutrno-zabavnim manifestacijama u Smederevskoj Palanci održava se mnogo toga, poput poljoprivrednih izložbi, festivala amaterskih pozorišta Srbije, izložbe cveća… U okviru samog banjskog parka nalaze se mnogi tereni za male sportove, olimpijski bazen na otvorenom, mnoge „Staze zdravlja“ za opuštanje i oporavak, stoga boravak u Banji kiseljak ima mnoštvo atrakcija za sve njene posetioce – one koje zanimaju sportovi, zaljubljenike u prirodu, i obožavaoce kulutrno-istorijskih vrednosti. Ova izuzetno lekovita banja čiji se kvalitet vode priznaje i u svetu pružiće Vam jedan nezaboravan, relaksirajući odmor i posebno će poboljšati Vaše opšte psiho-fizičko stanje. Dobrodošli u banju sa dugom tradicijom, dobrodošli u Banju Palanački kiseljak.
