Položaj, istorija i osnovne karakteristike
I centralna Srbija se može pohvaliti mnogim zavidnim prirodnim bogatstvima, a posebno se mogu izdvojiti ona prirodna bogatstva koja imaju i neku praktičnu, odnosno lekovitu svrhu. Što se centralne srbije tiče i njenih lekovitih bogatstava najviše se ističe Mataruška Banja. Ova banja izuzetno je razvijena; pored lekovitih mineralnih voda koje se iskorišćavaju u terapijske svrhe, ova banja poseduje i neverovatnu prirodu i mnoštvo drugih zanimljivosti u svojoj okolini, te je veoma interesantna turistima. Pored svega toga, njen položaj je takođe čini omiljenom banjom naše zemlje. Naime, ona se nalazi na 160 kilometara udaljenosti od glavnog grada naše zemlje, a na svega 8 kilometara od grada Kraljeva. Njena pozicija je izuzetno povoljna, saobraćajno je veoma dobro povezana, te se do nje može doći vrlo lako i brzo iz bilo kojeg kraja Srbije. Zahvaljujući, pre svega Ibarskoj magistrali, Mataruška Banja je vrlo dobro povezana sa južnim i severnim krajevima naše zemlje. Beograd, Valjevo, Čačak, ili Raška, Novi Pazar, Sjenica – odakle god da krećete, Ibarskom magistralom brzo ćete stići do ove popularne banje. I to nije sve, pored toga što je na taj način povezana i sa Crnom Gorom, zahvaljajući druga dva puta ( Mataruška Banja – Kraljevo – Kruševac – Pojate i Mataruška Banja – Kraljevo – Kragujevac – Batočina) ona se brzo povezuje i sa međunarodnim autoputem E-75, koji vodi od Subotice, preko Skoplja i Soluna, sve do glavnog grada grčke – Atine. Dakle, na svega 70-ak kilometara udaljenosti od Mataruške Banje nalazi se međunarodni autoput koji Vas može odvesti u daleke željene krajeve. Što se tiče autobusa koji voze do Mataruške Banje, oni sakodnevno na svakih pola sata, saobraćaju iz Kraljeva; a, do samog Kraljeva voze mnogi međugradski prevozi iz svih većih gradova i mesta u našoj zemlji. Stigavši do Kraljeva, praktično ste stigli i do same Mataruške Banje, jer ona se nalazi na manje od 10 kilometara udaljenosti, i autobusi konstantno kruže.
Lepota prirode u Mataruškoj Banji je i više nego neverovatna; okružuju je tri sjajne planine: Troglav (1.177 metara nadmorske visine), Čemerno (1.597 metara nadmorske visine), i Stolovi (1.375 metara nadmorske visine). Sama Mataruška Banja smeštena je na dosta nižoj nadmorskoj visini nego što su najviši vrhovi navedenih planina koje je okružuju; ušuškana je na 215 metara nadmorske visine. Pored ovih prelepih i zanosnih planina koje je okružuju, Mataruška Banja se može pohvaliti i velikom rekom Ibar koja protiče kroz nju, kao i brojnim kulturno-istorijskim spomenicima u njenoj okolini.
Klima koja vlada Mataruškom Banjom umereno je kontinentalna, te kao takva pruža dobrodošlicu svojim gostima u bilo koje doba godine. Ipak za razliku od glavnih odlika ove klime koje vlada celim Raškim područjem, u samoj Mataruškoj Banji ispoljava se nešto drugačija mikro-klima. Ona je, čak šta više, daleko prijatnija od klime njene okoline; jer, je sama Mataruška Banja drugačija od gradskih naselja, okružena prirodom, šumama, bujnom vegetacijom, te kao takva njena mikro-klima ima odlike planinske klime. Naime, temeperature su malo niže nego u obližnjim gradovima, te su stoga leta mnogo prijatnija u samoj Banji. Povećena vlažnost vazduha u kombinaciji sa prijatnijim letnjim temperaturama pružiće Vam letnji ugođaj iz snova. Zahvaljujući kratkotrajnim letnjim pljuskovima koji nisu retki na ovom području, vazduh u Mataruškoj banji ima veću količinu ozona; što se kišnih padavina inače tiče, podaci govore da je kišnih dana u godini svega 125, od toga najviše u proleće (maj) i na jesen (novembar). Zbog svih ovih karakteristika njene mikro-klime, ali i zbog samog neverovatno bogatog prirodnog okruženja, u Mataruškoj Banji spavaćete kao mala beba, a takav san će Vas bukvalno preporoditi.
Kako su ljudi otkrili lekovite potencijale na području Mataruške Banje?
Prvo značajno razvijanje i izgradnja Mataruške Banje odigrala se davne 1907.godine. Dakle, pre jednog veka. Ali, čak ni to nije bio trenutak kada su se otkrili neverovatni izvori izuzetno lekovite vode na ovom području. Na mestu današnje Mataruške Banje, nekada se nalazilo selo koje je nosilo ime Mataruga. Ibar je dakle proticao kroz ovo selo i svojim izlivanjem daleke 1897.godine pokrenuo je celu priču. Na koji način? Ovim velikim izlivanjem, sve livade, njive, pašnjaci i oranice koje su se tu nalazile bile su poplavljene. Kada se, nakon nekog vremena, ova voda povukla, ostao je nekakva mulj čudnog mirisa. Zatim, malo po malo, seljaci iz sela Mataruga su počeli da primećuju neka neobična dešavanja kod svojih domaćih životinja – bile su nekako veselije, zdravije, snažnije. Ovo je bilo dovoljno da se priča pokrene da se urade istraživanja, te da se utvrdi kako je ovo područje izuzetno bogato izvorima lekovite, sumporovite vode; čak šta više u pitanju su bili izvori vode koji imaju najveću koncentraciju sumpora u celoj Južnoj Evropi. To su bili prvi počeci razvijanja jedne od najpopularnijih banja u našoj zemlji – Mataruške Banje.
Lečenje, terapije, i izvori mineralne vode u Mataruškoj Banji
Postoje dve specijalizovane medicinske ustanove u kojima se obavlja banjsko lečenje i terapije lekovitim vodama u Mataruškoj Banji. U pitanju su: Zavod za specijalizovanu rehablitiaciju „Agens“ i Prirodno lečilište „Mataruška i Bogutovačka Banja“. Bolesti koje se najčešće leče i tretiraju u ovim specijalizovanim ustanovama su:
- Ozbiljni ginekološki problemi (primarni i sekundarni sterilitet, adnexitis, colpitis, disfunkcije jajnika…)
- Više vrsta reumatskih oboljenja ( vanzglobni reumatizam, zapaljenski reumatizam, degenerativna oboljenja kičmenog stuba i vezivnog tkiva, sistemske bolesti vezivnog tkiva);
- Neurološke bolesti – oštećenja centralnog i perifernog nervnog sistema (multipla skleroza, interverebralni diskus, stanja nakon hirurških intervencija, pareze i plegije ekstremiteta, lezije);
- Bolesti perifernih krvnih sudova (ateromatoza, varikozitet, Birgerova bolest, artiroskleroza);
- Posttraumatska stanja ( prelomi i uganuća kostiju zglobova, stanja istih nakon hirurških intervencija i duge imobilizacije, hipertrofija mišića…);
Pored ovih navedenih bolesti koje su glavne, odnosno koje se najčešće uspešno tretiraju u Mataruškoj Banji, ima i drugih kojima terapije lekovitim vodama sa ovog područja mogu prijati, kao što su: hronična trovanja raznim metalima (bizmut, živa, arsen, olovo), bolesti stomaka i creva, poremećaji u izmeni materija, paralize perifernog motornog neurona, lumbago, hemoroidi, ekcemi, slabo zaraštajuće rane, razna druga kožna oboljenja, išijas…
Naravno, postoje i bolesti za koje terapije lekovitim vodama Mataruške Banje nisu preporučljive: tuberkuloza, grozničava stanja, teži oblici neurolških oboljenja, srčane mane…
Terapije koje se sprovde u Mataruškoj Banji:
- Hidroterapija;
- Peloidna terapija;
- Fizikalna terapija (Kinezi);
- Balneološka terapija;
- Elektroterapija;
- Masaže (ručne, elektro, sono, vibracione, podvodne);
- Dijetetski režim ishrane;
- Parafinske obloge;
- Radna terapija;
- Irigacije;
Lekovite mineralne vode Mataruške Banje koje se koriste u ovim terapijama za tretiranje navedenih bolesti specifične su po svom sastavu, pre svega zbog ogromne količine sumpora koji se u njima nalazi; zbog čega se ne koriste u terpijske svrhe pijenjem. Pored sumpora, hemijskih sastav ovih lekovitih voda čine i: cezijum, stroncijum, fluor, berijum, litijum, kalijum, fosfor, rubidijum. Dva glavna hemijska sastojka ipak su sumpor-vodonik i natrijum-bikarbonat; voda spada u grupu sumporovitih alkalno-kiselih slabih hipeotermi.U pitanju su, dakle, vode vulkanskog porekla. Prirodnih izvora ovih voda nema, koriste se bušotine, iskopani bunari i kaptaže. Temperature ovih toplih mineralnih lekovitih voda u Mataruškoj Banji se kreću od 37°C do 48°C.
Rekreacija, izleti, kulturni spomenici i zanimljivosti u okolini Mataruške Banje
Osim što je sama banja okružena prelepom vegetacijom, šumama, zelenilom i pomenutim planinama, u njenoj blizini se nalazi i nekoliko veoma značajnih kulturno-istorijskih spomenika: Manstir Studenica; Manastir Žiča; Srednjevekovni grad Maglić. Pored toga što posetioci mogu uživati u planinarskim šetnjama obilazeći vrhove Stolova, Čemerno i Troglova, takođe u vrelim letnjim mesecima se mogu opustiti na uređenoj obali reke Ibar. Ne samo što na ovoj obali mogu uživati u sunčanju, i što se mogu rashladiti u vodi, takođe mogu uživati i u organizovanim ekstremnim sportovima poput splavarenja ovom velikom rekom. Da li treba napominjati da je Mataruška Banja zbog ovakvog bogatstva prirode idelana i za sportove lova i ribolova? Tu su naravno i posebno obezbeđeni uslovi za pripremu brojnih drugih sportista, jer banja poseduje nekoliko terena za male sportove, veliki fudbalski teren kao i bazen. Položaj i prirodna bogatstva Mataruške Banje, učinile su je najpopularnijom kada su u pitanju dečje ekskurzije ali i nešto ozbiljnije posete poput kongresnog turizma.
Šta reći o toliko značajnim kulturno-istorijskim spomenicima koji se nalaze u njenoj okolini, kao što je manastir Žiča, zadužbina kralja Stefana Prvovenčanog; manastir koji se smatra za jednu od najvećih svetinja našeg naroda. Treba li napomenuti da je manastir Studenica zadužbina još jedne izuzetno važne ličnosti za našu istoriju – velikog župana Stefana Nemanje, rodonačelnika čuvene dinastije Nemanjića; dakle, manastir koji ima tradiciju dugu osam vekova? Šta je sa specifičnim utvrđenjem – ostacima srednjevekovnog grada Maglić? Nema osobe u ovoj zemlji kojoj poseta njemu neće biti interesantna. Osim što je njegova istorijska priča zanimljiva, samo mesto, vrh strmog brda, na kojem se nalazi oduzeće Vam dah i u Vama izazvati osećaj divljenja, osećaj iskrenog poštovanja.
Jasno je da se prilikom Vašeg boravka u Mataruškoj Banji, ukoliko niste prinuđeni, ne morate skoncentrisati samo na bolest i terapije, već možete uživati u čistim turističkim čarima ovog mesta kao što su navedeni kulturno-istorijski spomenici. Uopšte, ne mora Vas potreba za lekovitom terapijom namimiti da posetite ovu prelepu banju centralne Srbije, neka to budu njene prirodne lepote, neka to bude neka neobična aktivnost koju nikada niste probali, poput splavarenja Ibrom… neka to bude naše kulturno-istorijsko nasleđe u okolini. Na Vama je da birate, Mataruška Banja nudi sve.