Brojna arheološka nalazišta svedoče o tome da se još u doba starih Rimljana znalo za lekovitost termomineralnih voda u Republici Srpskoj. Lekovitu vodu koristili su kasnije i Turci, kao i Austro-ugari, tako da se Republika Srpska može pohvaliti dugom tradicijom lečenja termomineralnim vodama. Danas su lokaliteti sa lekovitim izvorima pretvoreni u banjske centre sa zdravstvenim, rekreativnim, smeštajnim i ugostiteljskim sadržajima. U Republici Srpskoj ima desetak banja, najviše u njenom severnom delu. Banje su smeštene u prelepom prirodnom okruženju, a pored lekovitih svojstava vode i peloida, blagotvorna klima, sportsko-rekreativni sadržaji, gostoprimstvo i ugostiteljska ponuda svrstavaju balneološke centre u sam vrh turističke ponude Republike Srpske.
U podnožju planine Kozare nalaze se dve banje: Banja Lješljani i Banja Mlječanica. Na jugozapadnim padinama Kozare, u selu Lješljani, 4 km od Kostajnice, 15 km od Novog Grada i oko 100 km od Banja Luke, smeštena je Banja Lešljani, koja tek treba da se izgrađuje. Trenutno u banji postoji mogućnost kampovanja, boravka u predivnom prirodnom ambijentu i kupanja u bazenu sa termomineralnom vodom. Izvor lekovite vode „Slatina“ nalazi se u crnogoričnoj šumi, a iz njega izvire natrijum-hloridna, hidrokarbonatna, hipotermalna i visoko alkalna voda temperature do 35oC, blagotvorna kod Kožnih oboljenja. U banji takođe postoji i nalazište prirodnog lekovitog blata. Banja Mlječanica nalazi se u severozapadnom podnožju Kozare, 14 km od Kozarske Dubice i 68 km od Banja Luke. U sklopu Instituta za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Mlječanica“, osim medicinskih prostorija, postoje smeštajni objekti (hotel i bungalovsko naselje), restoran, kongresni amfiteatar i travnati sportski tereni. Lekovita voda je hladna i sumporovita i pripada kategoriji magnezijum-kalcijum-natrijum-sulfidno-sulfatnih mineralnih voda, sa temperaturom od 14oC. Pozitivne efekte ostvaruje kod: Reumatskih bolesti, Neuroloških oboljenja, Bolesti perifernih krvnih sudova, Vanzglobnog reumatizma, Ginekoloških oboljenja, Dermatoloških oboljenja i kod stanja posle povreda i nakon hirurških zahvata na kičmi i zglobovima.
Najviše banja u Republici Srpskoj smešteno je u neposrednoj okolini Banja Luke. Na reci Vrbas, svega 7 km od centra grada nalaze se Srpske Toplice (Šeher), mesna zajednica u kojoj postoji 8 izvora termomineralne vode sa temperaturom do 32oC. Banja Slatina udaljena je 12 km od centra Banja Luke i smeštena je u bogatom prirodnom okruženju. Postoje neki arheološki ostaci na osnovu kojih se zaključuje da su za lekovitost vode sa ovog područja znali i stari Rimljani. Prva hemijska analiza vode izvršena je krajem XIX veka, a intenzivan razvoj banje počeo je tridesetih godina prošlog veka. U banji postoji više smeštajnih objekata sa ukupnim kapacitetom 330 ležajeva, a banjsko lečilište funkcioniše u sklopu Zavoda za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Dr Miroslav Zlotović“. Pored zdravstvenih i smeštajnih usluga, u banji postoji više bazena i kada za kupanje u lekovitoj vodi, kompleks sportskih terena, restoran, 3 konferencijske sale itd. U medicinskim terapijama koriste se lekovita voda i lekovito blato. Sastav termomineralne vode čine kalcijum, magnezijum, hidrokarbonat i sulfat, a ona je kategorizovana kao ugljeno kisela hiperterma sa temperaturom od 40-42oC. U Banji Slatina leče se: Reumatizam, Sterilitet, Neurološka oboljenja, Kardiovaskularne bolesti i Posttraumatska stanja. Banja Laktaši udaljena je 20 km od Banja Luke, a smeštena je u dolini reke Vrbas. Njenu lekovitu vodu prvi su koristili stari Rimljani, a moderan razvoj banje otpočeo je 1930. godine. Banjski hotel „San“, koji je renoviran 2008. godine, ima kapacitet od 144 ležaja, a od ostalih sadržaja posetiocima nudi: zdravstvene usluge, zatvoreni bazen sa termomineralnom vodom, fitnes centar, saune, restoran, tri kongresne sale. U banji se nalazi i moderan kompleks otvorenih bazena. Termomineralna voda ima temperaturu od 30-40oC i kategorisana je kao kalcijum-magnezijum-hidrokarbonatna-ugljenokisela-oligomineralna homeoterma. U balneološkim terapijama koristi se pijenjem i kupanjem kod sledećih bolesti: Oboljenja želuca i creva, Bolesti bubrega i mokraćnih kanala, Očne bolesti, Oboljenja neurovegetativnog sistema, Psihijatrijske bolesti, Endokrinološke bolesti, Kardiovaskularna oboljenja, Oboljenja na lokomotornom aparatu i Profesionalna oboljenja. Ispod planine Ljubić, u dolini reke Ukrine, u ataru istoimenog sela, nalazi se Banja Kulaši, koja je udaljena 14 km od Prnjavora i 62 km od Banja Luke. Banjski kompleks zauzima površinu od 12 hektara, a u okviru njega se nalazi hotel „Banja Kulaši“ sa 50 soba i 4 apartmana, restoranom, kafe poslastičarom, aperitiv barom, bazenima sa termalnom vodom, prostorijama za masaže, terenima za mali fudbal, košarku, odbojku i sa parkingom. Lekovita voda je termomineralna, kalcijum, natrijum, hloridna, sulfidna, hiperalkalna, oligomineralna hipoterma sa temperaturom od 28oC. Po ph vrednosti (11,75), spada u 7 najbogatijih voda u svetu. Lečenje se obavlja u ambulanti za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju u kojoj, osim prostorija za preglede postoje blokovi za različite vrste terapije. Lekovita voda pomaže pri lečenju Kožnih bolesti (naročito je efikasna u lečenju psorijaze), Reumatizma, Bubrežnih oboljenja, Bolesti organa za varenje, Ginekoloških bolesti, Dijabetesa, Visokog krvnog pritiska i Stanja nakon povreda. Banja Vrućica nalazi se na 3 km od Teslića i 87 km od Banja Luke. Najveći je banjski centar u Republici Srpskoj. Kompleks obuhvata 4 smeštajna objekta (hotel „Kardial“, hotel „Srbija“, hotel „Hercegovina“ i hotel „Posavina“ sa oko 1.000 ležajeva). Lečenje se obavlja u Specijalnoj bolnicu za rehabilitaciju kardiovaskularnih bolesti. U banji se nalaze još i velnes centar (rekreativni bazen, hidromasažni bazen, bazen sa termomineralnom vodom i dečiji bazen, parno kupatilo, infracrvena, finska i rimska sauna, prostorije za masažu, prostorije za velnes terapije, salon lepote), fitnes centar, kongresni centar (sa 6 kongresnih salona različitih kapaciteta), travnati fudbalski teren, kompleks terena za male sportove, kuglana, uređene staze za pešačenje i vožnju bicikla itd. Banjska voda sadrži kalcijum, kalijum, natrijum, magnezijum, hlor i fluor i ima izrazita lekovita svojstva kod mnogih oboljenja: Bolesti srca i krvnih sudova, Reumatske bolesti, Bolesti štitne žlezde, Nervne bolesti, Hronične upale žučne kese i žučnih puteva i Stanja nakon povreda na lokomotornom aparatu.
Ostale banje smeštene su na severoistoku i istoku Republike Srpske, u blizini granice sa Srbijom. U Semberiji, na krajnjem severoistoku zemlje, između dve velike reke Drine i Save, udaljena 6 km od Bijeljine, svega desetak kilometara od granice sa Srbijom, 52 km od Šapca, 130 km od Beograda i 234 km od Banja Luke, smeštena je Banja Dvorovi. Nosilac turizma u banji je hotel „Sveti Stefan“ sa restoranom, medicinskim blokom i kongresnom salom. Banja raspolaže sa ukupno 5 bazena (olimpijski bazen, dva juniorska i dva dečija bazena), a u njoj postoje i brojni sportski tereni. Lekovita voda je oligomineralna i termalna sa temperaturom od 75oC i sadrži natrijum, kalcijum, hidrokarbonat i hlorid. Blagotvorna je pri lečenju Reumatizma, Kožnih bolesti, Bolesti želuca, žučne kese i žučnih kanala, kao i kod Rehabilitacije nakon povreda i nakon hirurških zahvata. Na istoku Republike Srpske nalaze se još dve banje. Banja Guber pripada opštini Srebrenica, udaljena je 15 km od granice sa Srbijom, 75 km od Užica, 80 km od Valjeva, 175 km od Beograda i 256 km od Banja Luke. Na ovom području postoji ukupno 48 izvora lekovite vode, od kojih je najznačajniji izvor „Crni Guber“. Lekovita voda sa ovog izvora ima temperaturu od 12,4oC, a karakteristična je po velikom sadržaju gvožđa i povoljni deluje kod Anemije, Oboljenja štitne žlezde i Oboljenja sinusa. U okolini Višegrada nalazi se Banja Vilina Vlas. Zbog bujne prirode i pogodne klime ima karakteristike vazdušne banje. Banja je dobila ime po retkoj vrsti paprati koja raste u šumi u kojoj je smešten Rehabilitacioni centar „Vilina Vlas“. Smeštajni kapaciteti centra su 160 ležajeva, a od ostalih sadržaja tu su dva restorana, zatvoreni bazen, medicinski blok, trim kabinet, teretana. Lekovita voda pripada grupi radioaktivnih karbonatnih homeotermi i ima temperaturu od 34oC. Inidikovana je za Reumatska, Neurološka, Ortopedska, Ginekološka, Gerijatrijska i Oboljenja disajnih organa.
