Banje u Mađarskoj

banja u madjarskoj

Mađarska je država centralne Evrope, njena površina je oko 93.000 km2, a ima oko 10 miliona stanovnika. Većim delom je ravničarska zemlja, brda i planine nalaze se u njenom severnom delu, uz granicu sa Slovačkom. Mađarska je zemlja sa ogromnim hidro potencijalima, a njenu hidro strukturu čine brojne reke, preko 1.000 jezera i oko 1.500 termalnih i mineralnih izvora. Najveće reke su Dunav, Tisa i Drava, najveće jezero je Balaton. Mađarska prestonica i glavni grad Budimpešta ima oko 2 miliona stanovnika. U veće gradove ubrajaju se: Segedin, Debrecin, Pečuj, Miškolc, Njiređhaza, Kečkemet, Đer i dr.

Veoma značajno mesto u turističkoj ponudi Mađarske zauzima banjski turizam. Lekovitost termomineralnih voda otkrili su još stari Rimljani, a značajan doprinos razvoju kulture kupanja i lečenja vodom u Mađarskoj dali su i Turci. Uz Japan, Island, Francusku i Italiju, Mađarska je zemlja sa najvećim potencijalom termo-mineralnih voda, sa oko 1.500 izvorišta. Viševekovna tradicija i ogroman broj izvora termalnih i lekovitih voda, zavidan nivo razvoja zdravstvenih centara, kao i brojni akva i velnes centri, svrstavaju Mađarsku u sam vrh svetskih balneoloških destinacija. Njena prestonica Budimpešta je najveći banjski grad na svetu,  a skoro svaki veći grad ima termalna kupatila i neku banju u svojoj bližoj okolini. Najveći broj banjskih centara smešten je u regiji Del – Alfeld (Južna Nizija). U Mađarskoj se nalazi najveće slatkovodno jezero centralne Evrope Balaton (kod nas Blatno jezero), u čijem neposrednom okruženju postoji veći broj banja. Na svega 6 km od Balatona nalazi se jezero Heviz, najveće termalno jezero na svetu, oko koga je izgrađena istoimena banja, jedno od najpoznatijih balneoloških lečilišta u Mađarskoj. Takođe, banja pećina Miškoltapolca jedinstvena je u Evropi. Lekoviti faktori banja u Mađarskoj indikovani su kod prevencije, rehabilitacije i lečenja velikog broja oboljenja: Bolesti lokomotornog aparata, Kardiovaskularne bolesti, Bolesti disajnih organa, Stanja nakon preloma kostiju i postoperativna stanja pri ugradnji proteza, Neurološka oboljenja, Gojaznost, Dijabetes, Kožne bolesti i mnoga druga oboljenja.

Još su Rimljani otkrili blagodeti lekovitih voda sa izvorišta koja pripadaju glavnom gradu Mađarske Budimpešti. Međutim, najveće zasluge u širenju balneološke kulture pripadaju Turcima koji su vladali ovim prostorom u XVI i XVII veku, a neka kupatila iz turskog perioda su i sada funkcionalna. Danas se Budimpešta popularno naziva „Grad lekovite vode“ ili „Prestonica banja“ i prvi je grad u svetu po broju termomineralnih izvora i banjskih kupatila. U njoj se nalazi oko 120 izvora sa vodom čija je temperatura u rasponu od 21 – 78oC, a njihov ukupni kapacitet je 70 miliona litara vode dnevno. Na području Budima, Pešte i gradskog ostrva Margit Siget postoji 15 banjskih centara. Kupalište Gelert otvoreno je 1918. godine. Ovaj kompleks kupatila, izgrađen u stilu secesije, smešten je u okviru istoimenog hotela, na budimskoj obali Dunava. Obuhvata više zatvorenih bazena i kupatila, kao i 3 otvorena bazena, a njihova voda ima temperaturu u rasponu od 26 – 38oC. Lekovita voda sadrži kalcijum, magnezijum, natrijum, sulfat-hlorid, hidrokarbonat, a pomaže kod sledećih tegoba: Artritis, Problemi sa cirkulacijom, Stenoza aorte, Degenerativni reumatizam, Oboljenja kičmenog stuba i Neuralgije. Banja Sečenji postoji od 1913. godine i predstavlja prvo termalno kupalište u Pešti. 1999. godine izvršena je potpuna rekonstrukcija banje. Danas se u njoj nalazi ukupno 15 bazena i kupatila sa vodom temperature od 26 – 38o. U lekovite svrhe voda se, osmi za kupanje, koristi i za pijenje. Termalna voda je bogata kalcijumom, magnezijumom, hidro-karbonatom i natrijum-sulfatom. Pogodna je kod lečenja Degenerativnih oboljenja zglobova i Artritisa. U vodi za piće nalaze se značajne količine kalcijuma, magnezijuma, fluorida, sulfata, hlorida i hidrokarbonata. Povoljno deluje kod: Katara želuca i creva, Čira na želucu, Hronične upale bubrega i mokraćnih kanala, Kamena u bubregu, Katara disajnih organa, Gihta, Oboljenja žučne kese i žučnih puteva i Nedostatka kalcijuma u kostima. Banja Kiralji potiče iz sredina XVI veka, kada su Turci na mestu današnje banje izgradili kupatilo, a 1796. godine banja je obnovljena prvi put. Kompletno renoviranje kupališta obavljeno je nakon Drugog svetskog rata. Kompleks sadrži 4 termalna kupatila. Voda u njima ima temperaturu od 26 – 40oC, sadrži kalcijum, natrijum, magnezijum, fluorid, hidro-karbonat i sulfat, a koristi se kod: Degenerativnog reumatizma, Artritisa, Diskus hernije, Deformiteta kičme, Stanja nakon povreda, Neuralgija. Na ostrvu Margit nalazi se termalni hotel Danubius, a od ostalih banja Budimpešte izdvaju se Banja Rudaš i Banja Lukaš. U Budimpešti postoji veliki broj otvorenih i zatvorenih bazena, dok je na periferiji grada smešten najveći akva park centralne Evrope Ramada Resort Aquaworld sa zatvorenim i otvorenim sadržajima.

Mađarska Južna Nizija – Del Alfeld nosi epitet „Termalna dolina“. U skoro svim većim naseljima ove regije postoji termalna banja. Na svega 26 km od graničnog prelaza Horgoš, 136 km od Novog Sada i na 225 km od Beograda, nalazi se 4. grad po veličini u Mađarskoj Segedin, koji pripada okrugu Čongrad. U gradu i njegovoj okolini postoji više banja i akva parkova. Lekovita voda  u Banji Ana otkrivena je 1927. godine, nema miris i ukus, a njeni glavni sastojci su natrijum-hidrokarbonat i  gvožđe. U lekovite svrhe koristi se kupanjem (Bolesti lokomotornog aparata – artroza zglobova, reumatizam mekog tkiva, kičmena oboljenja, Ginekološki problemi, Herpes i Posttraumatske terapije) i pijenjem (Stomatološka oboljenja, Hronična oboljenja digestivnog trakta, Bolesti žučne kese i žučnih puteva, Oboljenja disajnih puteva i Bolesti nervnog sistema). Pored zdravstvenog i velnes centra, u ovoj banji postoji istoimeni akva park. U Segedinu je 2010. godine izgrađen Akva-polis Napfenjfirde (Sunčeva Svetlost) na površini od 4.000 m2, jedan je od najvećih zatvoreni akva parkova u Evropi. Na 20 km od Segedina i samo 12 km od granice sa Srbijom, u gradu Morahalom, nalazi se Banja Sveti Eržebet koja je nedavno rekonstruisana i u njoj danas postoje akva park površine 3.000 m2, 7 otvorenih i 15 zatvorenih bazena, desetak sauna, zdravstveni i velnes centar. Alkalna lekovita voda koristi se kod lečenja Kičmenih oboljenja, Reumatizma mišića i Ginekoloških bolesti. U bližoj okolini Segedina nalaze se i Banja Alđe, najmlađa banja u zemlji, nedavno preuređena Banja Mako, Banja Čongrad itd. Oko 50 km od Segedina, 80 km od granice sa Srbijom i 150 km od Budimpešte smeštena ja Banja Senteš, koja sa svojom okolinom predstavlja jedno od najbogatijih geotermalnih područja u Evropi sa ukupno 32 termalna bunara. Lekovita voda sadrži alkalne hidrokarbonate sa sulfidima i koristi se za lečenje Bolesti lokomotornog aparata, Ginekoloških oboljenja i Bolesti digestivnog trakta. Turistički i kulturni centra okruga Bekeš je grad Đula, jedno od najposećenijih odmarališta u Mađarskoj. Nalaz se pored granice sa Rumunijom, 236 km od Budimpešte, 250 km od Novog Sada i 340 km od Beograda. Đula je jedini grad centralne Evrope u kome postoji potpuno očuvana tvrđava iz XV veka, građena u gotskom stilu, koja se nalazi u gradskom parku. U istom parku, na površini od 8,5 hektara smeštena je i jedna od najlepših banja u Mađarskoj, Banja Varfride, centar Udruženja banja Mađarske. Banjski kompleks obuhvata 22 bazena, zdravstveni centar, velnes centar i brojne druge sadržaje. Termalna voda u bazenima ima temperaturu od 20-38oC. U njenom sastavu ima kalcijuma, joda, gvožđa, alkalnih hidrokarbonata. Voda se koristi za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju više bolesti: Artroza, Hronična neurološka oboljenja, Hronične ginekološke tegobe, Stanja nakon povreda, Postoperativna stanja itd. Iz okruga Bekeš značajno je pomenuti Banju Đoparošfride u gradu Orošhaza, udaljenu 87 km od graničnog prelaza Horgoš, poznatu kao „Biser Nizije“,  smeštenu na jezeru Đoparoš, u zaštićenom prirodnom području. Banja gostima nudi prelep prirodni ambijent sa kupalištem na jezeru, zdravstveni centar, velnes centar, sauna park i akva park. Voda je alkalna hidrokarbonatna, koristi se pijenjem, kupanjem i inhalacijom i pomaže kod Nervne razdražljivosti, Stresa, Nesanice, Alergijskih reakcija, Bolesti lokomotornog aparata, Postoperativnih stanja nakon ortopedskih zahvata i operacije diskus hernije, Ginekoloških bolesti, Uroloških tegoba, Kožnih bolesti i nekih Neuroloških oboljenja. U poznatije banje ovog okruga spadaju i Banja Sarvaš, Mezekovačhaza, Bekeščaba, Devavanja i dr. U okrugu Bač – Kiškun takođe postoji više poznatih banja. Stotinak kilometara od granice sa Srbijom, između Dunava i Tise, na pola puta od Budimpešte prema Segedinu, leži grad Kečkemet sa istoimenim akva parkom, čija termalna voda ima veliku koncentraciju soli, natrijum-hidrokarbonata, joda, hlorida, fluorida, a blagotvorno deluje pri lečenju mnogih bolesti: Degenerativna oboljenja kičme, Oboljenja lokomotornog aparata, Ginekološke bolesti, stanja nakon povreda i postoperativna stanja. U Banji Kiškunfeleđhaza nalazi se jedan od najvećih banjskih zdravstvenih centara Mađarske i ogroman kompleks otvorenih i zatvorenih bazena. Voda sadrži veliki procenat metasilicijumove kiseline i pomaže pre svega kod Kičmenih tegoba. Na obali Tise nalazi se Tisakečke sa vodom temperature 52oC, koja izvire sa dubine od 1.350 metara i naročito je blagotvorna kod Reumatskih i Ginekoloških oboljenja, kao i kod Posttraumatskih i Postoperativnih stanja. Banja Kiškunmajša nalazi se na 57 km od Horgoša i omiljena je destinacija posetilaca iz Srbije. Pored centra za lečenje u kom se leče Artroza, Reumatoidni artritis, Spondiloza, Paraliza usled moždanog udara, Hronične ginekološke upale, Sterilitet i druge bolesti, u banji postoje velnes centar i akva park koji je otvoren tokom cele godine.

Blatno (Balaton) jezero zauzima površinu od 600 km2 i najveće je slatkovodno jezero srednje Evrope. Na području jezera nalazi se veći broj balneoloških centara, od kojih je svakako najpoznatija Banja Heviz, na istoimenom jezeru, udaljena 6 km od Balatona. Jezero Heviz, sa površinom od  4,5 hektara, je najveće termalno jezero na svetu. Temperatura vode tokom leta dostiže 38oC, a najniža temperatura zimi je 24oC. Najveća dubina iznosi 35 m,  a na dnu se nalazi lekoviti mulj, po kome je jezero jedinstveno u Evropi. Termalna voda i lekovito blato koriste se za lečenje Dermatoloških oboljenja, Oboljenja zglobova, Artritisa, Reumatizma, Gojaznosti. U blizini Balatona, u gradu Tapolca nalazi se jedina Banja pećina u Evropi – Miškoltapolca, u kojoj je vlažnost vazduha skoro 100%, tako da je pogodna za lečenje Astme  i Alergijskih oboljenja.

Značajne destinacije banjskog turizma u Mađarskoj su još i Banja Harkanj (lečilište otvoreno još 1823. godine, sa sumporovitom termomineralnom vodom prosečne temperature 62oC i blagotvornom mikroklimom), udaljena 250 km od Budimpešte i 290 km od Beograda, zatim gradovi Eger (u kom se nalazi istoimena banja, velnes centar, tursko kupatilo) i Debrecin (sa Banjom Kerekeštelepi i akva parkom) itd.